داستان آب
قصه پر غصه
قصه پر غصه كم آبي، قصه حراج گرانبهاترين كالاي زندگي بشريت به كمترين بها و روايتگر فريادهاي خاموش زمين از اين همه بي مهري است كه ديگر با هيچ مرثيه اي نمي توان آن را جبران كرد.’آسان مثل آب خوردن’ ضرب المثلي كه سال ها ورد زبان ما ايرانيان است چرا كه پيدا كردن آب خوردن براي گذشتگان ما از همه چيز راحت تر و ارزان تر بوده است.شايد گذشتگان فكر نمي كردند كه روزي وضعيت آب در كشور ما به يك بحران تبديل شود، بحراني كه اگر امروز به حال آن فكري نشود، آيندگان ما با وضعيتي وخيم تر مواجه شوند.
جنگ بر سر آب
بسیار شنیده ایم که جنگ های نیمه دوم قرن بیست و یکم نه برسر نفت و طلا بلکه بر سر آب خواهد بود. واقعیت این است که ازمجموع آب های جهان ۹۷ درصد را آب شور دریاها و اقیانوس ها تشکیل می دهند. جالب اینجاست که سهم آب شیرین رودخانهها و دریاچهها که منابع اصلی قابل استفاده برای انسان هستند ۰.۰۰۳ درصد از کل منابع آب جهان است این یعنی اگر شما همه آب کره زمین را روی کشوری به وسعت آمریکا بریزید، میتوانید دریاچهای به عمق حدود ۱۵۰ کیلومتر به وجود آورید. در صورت ادامه مصرف نامناسب و مدیریت غلط این منابع، یقیناً مبارزه بر سر تصاحب این منابع بیش از پیش شدت خواهد گرفت.
سرنوشت فرزندان
بقای کشور و سرنوشت فرزندانمان در گرو تضمین منابع آب ایران عزیز است. رسیدگی به بحران آب باید در اولویت کار بخش دولتی و فعالان محیط زیست باشد چرا که در فردایی که جنگ بر سر این عنصر حیاتی آغاز شده چاره جویی برای بحران آب بسیار دیر خواهد بود.
خشکترین منطقه جهان
خشک و لم یزرع بودن سه چهارم زمین های خاورمیانه، آن را به خشکترین منطقه جهان تبدیل نموده است و این منطقه دائما از خشکسالی متناوب، توزیع نامتوازن آب، شکاف عمیق میان عرضه و تقاضا، کاهش شدید کیفیت، افزایش مصرف آب در کشاورزی، قیمتهای یارانهای و ارائه خدمات نامناسب و ناکافی توسط سازمانهای ملی رنج میبرد.
خشکسالی
“خشکسالی” بسته به دیدگاه شخص معانی مختلفی دارد. برای یک کشاورز ، خشکسالی یک دوره کمبود آب است که بر محصولات تحت کشت تأثیر می گذارد – حتی دو هفته بدون بارندگی می تواند بسیاری از محصولات را در دوره های خاصی از چرخه رشد تحت فشار قرار دهد. از نظر یک کارشناس هواشناسی ، خشکسالی یک دوره طولانی است که بارش کمتر از حد طبیعی است. از نظر یک مدیر آب ، خشکسالی کمبود تأمین آب است که بر قابلیت دسترسی به آب و کیفیت آب تأثیر می گذارد.
ماموریت خیریه
در بسیاری از موارد علی رغم وجود منابع آب در محدوده روستا،امکان انتقال آن به زمین کشاورزی توسط روستائیان وجود ندارد.دراین هنگام خیریه کریمان با مرمت و اصلاح قنات، نهر کشی وکانال کشی نسبت به انتقال بهینه آب برای آشامیدن ، دامپروری و احیای زمین های کشاورزی اقدام می نماید.
چرا قنات؟
قنات کانال آب زیرزمینی است که آب را از اعماق زمین های در بالادست به سطح زمین های در پاییندست انتقال میدهد. سیستم آبرسانی قنات ابداع ایرانیان است وکشاورزان ایرانی با استفاده از قنات توانستهاند طی قرنها نیاز خود به آب را رفع و صحراهای خشک را آباد کنند. باتوجه به این که حفر قنات و سرمایهگذاری آن به زمانهای گذشته برمیگردد، این سازهها درحال حاضر فقط نیاز به نگهداری و مرمت دارند.بنابراین اولویت خیریه کریمان بیش از تأسیس قنوات جدید،لایروبی قنات های موجود و افزایش ظرفیت آن هاست.
چالش قنات در دهه ۴۰
تا دهه ۱۳۴۰ قناتها آب مزارع بیش از ۶۰ هزار روستای کشور را تامین میکردند. با ورود فناوری جدید، حفر چاههای عمیق جایگزین قنات شد و استفاده از موتور پمپ برای هدایت آب از عمق چاه به سطح زمین به تدریج رایج شد و این موضوع موجب بیمهری به قنات شد. حفر چاههای عمیق بدون برنامهریزی در سالهای گذشته باعث پایین رفتن سطح آب سفرههای زیرزمین شده که این مسئله خشک شدن ۹۰ درصد از قناتها را به دنبال داشته است. برداشتهای بیرویه توسط چاهها عامل اصلی خشکیدن آب قناتهاست. همچنین نبود کانالهای بتنی مناسب جهت هدایت آب به سر مزرعه نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که به تلفات آب خروجی کمک میکند.
چرا خراسان جنوبی؟
استان خراسان جنوبی یکی از استانهای بزرگ ایران است و از لحاظ مساحت رتبه سوم را در کشور دارد. با وجود بارش کم و محدودیتهای منابع آب، کشاورزی نقش مهمی در اقتصاد استان خراسان جنوبی دارد. در حالیکه از لحاظ میزان اشتغال، ارزش افزوده و تولید برخی از محصولات ارزشمند، جایگاه مناسبی دارد.وجود دانش ضمنی حفر و نگهداری قنات در میان مردمان این سرزمین و شناسایی بیش از ۶ هزار رشته قنات دلایلی است تا خیریه کریمان برای حل مشکل آب در مناطق محروم این استان مستعد، فعالیت خود را به این استان معطوف کند.
اوضاع کشاورزی در خراسان جنوبی؟
استان خراسان جنوبی نقش قابل توجهی در تولید برخی از محصولات باغی کشور دارد؛ به طوری که این استان صاحب ۹۸ درصد سطح کشت عناب و زرشک کشور است که از این سطح کشت ۹۸ درصد عناب و ۹۶ درصد زرشک کشور تولید میشود. از سوی دیگر با میانگین سالانه ۴۵ تن زعفران، این استان دومین تولید کننده زعفران ایران محسوب می شود و ۲۳ درصد اراضی کشت زعفران ایران در این استان واقع شده است. تعداد بهرهبرداران تولید زعفران در استان ۳۸ هزار نفر است. مرغوبترین زعفران جهان در این استان تولید میشود.
چالش معیشت
از بین رفتن روابط پیچیده اجتماعی و جایگزینی روابط ساده که بیشتر مبتنی بر روابط مالی و اقتصادی است، میتواند به عنوان مهمترین عامل از بین رفتن سازمان آبیاری سنتی قلمداد شود. مزیت اصلی که بهتبع وجود قناتها ایجاد میشد، مشارکت همگانی ذینفعان و بهرهبرداران محلی در حفظ، احیا و مدیریت منابع آب زیرزمینی بود.با از بین رفتن امکان کشاورزی در برخی از روستاهای منطقه، تامین معیشت جامعه با مشکل مواجه شده است و در برخی روستاهای خراسان جنوبی به دلیل کاهش سطح درآمد بر اثر خشکسالی مردم تنها با یارانه پرداختی دولت امرار معاش میکنند.
خانه آخر ؛ مهاجرت
مهاجرت یکی از تبعات بحران آب در خراسان جنوبی است. در دو دهه اخیر به دلیل بروز خشكسالی نسبت به گذشته شدت بیشتری پیدا كرده است. در حال حاضر ۱۸۵۲ روستای استان خالی از سکنه شدهاند.بیكاری، پایین بودن درآمد، كاهش بارندگی، خشك شدن یا كاهش آبدهی منابع آبی، كمبود زمین، خشكسالی، تاثیر بادهای ۱۲۰روزه سیستان، افزایش عرصههای بیابانی، تهدید ریزگردها و تحصیل مهمترین دلایل مهاجرت از این استان است. اگر چه اصلیترین عامل مهاجرت کمبود آب برای کشاورزی است ، اما مساله آب شرب روستاها نیز چالشی جدی است. در حال حاضر آب مورد نیاز ساكنان ۴۵۴ روستا و آب شرب تعدادی از عشایر استان با تانكرهای سیار تامین میشود.امید است با اصلاح و مرمت قنواتی که در سالهای اخیر از چرخه تأمین آب در این مناطق خارج شده اند بتوان با جلوگیری از مهاجرت مردم از روستا، چه بسا مهاجرت معکوس را به ارمغان آورد.
رسالت خیریه کریمان
هدف خیریه کریمان در جهت احیاءقنات،حفظ این سنت حسنه است. علاوه بر احیاء قنات و احداث نهر(آب رسانی) ما به حمایت از کسب و کارهای طبقه محروم(به خصوص کسب وکارهایی که در زنجیره ارزش آب و کشاورزی قرار می گیرند) می پردازیم. در واقع درکنار احیاء روستا در زمینه آب لازم است حمایت های تکمیلی جهت توانمندسازی روستائیان صورت پذیرد.تعریف ما از توانمندسازی فرآیند پایدارکردن درآمد محرومین از طریق آموزش،تأمین سرمایه اولیه، تأمین تجهیزات و کمک در امر فروش محصولات است.
